کعبه یا بیت الحرام و یا بیت العتیق بنایی در میان مسجدالحرام در شهر مکه در کشور عربستان سعودی بنایی مکعبی شکل است و واژه کعبه نیز در زبان عربی از مشتقات کلمه مکعب است.

بنای کعبه :خانه خدا از سنگهای سیاه و سختی ساخته شده که با کنار زدن پرده از روی آن، کاملاً آشکار است. این سنگها که از زمان بنای کعبه از سال ۱۰۴۰ قمری تا به امروز بر جای مانده، از کوههای مکه به ویژه جبل الکعبه در محله شبیکه گرفته شده است. سنگها اندازه های مختلف دارند، به طوریکه بزرگترین آنها با طول و عرض و ارتفاع ۱۹۰، ۵۰ و ۲۸ سانتیمتر و کوچکترین آنها با طول و عرض ۵۰ و ۴۰ سانتیمتر است.

ارکان کعبه: ساختمان کعبه به شکل مربع مستطیل است و چهار زاویه کعبه به چهار “رکن” شهرت دارد که به مجموع این چهار ضلع ارکان کعبه می گویند که رکنهای آن رکن یمانی، رکن شامی، رکن عراقی و حجرالاسود است. هر گاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود از آن رکنی است که حجرالاسود در آن است. مسیر طواف، از رکن حجرالاسود آغاز می شود، سپس به رکن عراقی می رسد، پس از آن به رکن شامی و سپس به رکن یمانی و آنگاه باز به رکن حجرالاسود می رسد.

طول ضلع در کعبه: ساختمان کعبه ۸۵/۱۴ متر ارتفاع دارد، طولش ۵۸/۱۱ و عرضش ۲۲/۱۰ متر است. از رکن اسود تا رکن عراقی ۶۸/۱۱ متر؛ طول رکن عراقی تا شامی، طرفی که حجر اسماعیل در آن قرار دارد ۹۰/۹ متر؛ طول رکن شامی تا رکن یمانی ۰۴/۱۲ متر؛ طول رکن یمانی تا رکن اسود ۱۸/۱۰ متر.

در کعبه: پیش از بنای قریش، کعبه دو در داشته است یکی در ناحیه شرقی، محل در فعلی و دیگری در ناحیه غربی، که از یکی وارد و از دیگری خارج می شدند،. اما قریش تنها در ناحیه شرقی آن دری نصب کرد. بعدها ابن زبیر در دیگر را گشود که به وسیله حجاج بسته شد و اکنون همان یک در باقی مانده است.

این در تا به حال چندین بارعوض شده است و آخرین بار در سال ۱۳۹۸ قمری به دستور خالد بن عبدالعزیز در جدیدی ساخته و نصب شده است. ساختمان کعبه نیز از سال ۱۰۴۰ تا قرن اخیر تعمیر نشده بود، ولی در سال ۱۳۷۷ قمری و سپس ۱۴۱۷  تعمیراتی در آن صورت گرفت.

داخل کعبه: سقف کعبه به صورت دو سقفی است و با سه پایه چوبی که در میانه آن در یک ردیف قرار گرفته، نگهداری می شود. اطراف آن سنگهای مرمر نصب شده و در کنار آن پلکانی قرار دارد که برای رسیدن به سقف بالایی تعبیه شده است.